Dynamika rozwoju gospodarczego Uzbekistanu
Kilka miesięcy po wyborze pięć lat temu na Prezydenta Shawkat Mirzijojew położył kres 25-letniej izolacji poradzieckiej, zliberalizował kontrolę walutową, zniósł wizy międzynarodowe i ogłosił szereg zmian podatkowych mających na celu przyciągnięcie inwestorów. Następnie rozpoczął proces pewnego oddalenia Państwa, aby ustąpić miejsca sektorowi prywatnemu. To nie jest łatwy proces.
Obecne władze Uzbekistanu przyjęły Zachodnie zasady handlu i zliberalizowały biznes. Uzbekistan dołączy do WTO. Republika została członkiem Rady Praw Człowieka ONZ i dołączyła do rozszerzonego systemu ogólnej dystrybucji danych MFW.
Nacisk położono na dalsze wzmocnienie stabilności makroekonomicznej, kontynuowanie sztywnej polityki pieniężnej, zapewnienie stabilności krajowej waluty i cen na rynku krajowym oraz kontynuowanie reform w zakresie polityki fiskalnej.
Podjęto konkretne, ukierunkowane i kompleksowe działania mające na celu liberalizację rynku walutowego, które umożliwiły zapewnienie od września 2017 r.swobodnej wymiany waluty krajowej – kwoty. Usunięto wszystkie istniejące sztuczne bariery w działalności podmiotów gospodarczych i zniesiono obowiązkową sprzedaż wpływów walutowych. Osoby prawne otrzymały prawo swobodnego nabywania waluty obcej w celu importu towarów, a ze strony inwestorów zagranicznych pojawiła się możliwość swobodnej repatriacji swoich dochodów.
Obywatele mieli możliwość, bez żadnych ograniczeń, legalnego zakupu lub rozporządzania walutą obcą na edukację lub leczenie za granicą, a także na wycieczki, firmy lub inne potrzeby. Znacznie obniżono cła na ponad 8000 importowanych produktów, w szczególności cła przywozowe na 3550 produktów, a dla 1122 rodzajów produktów zastosowano zerową stawkę podatku akcyzowego. Zgodnie z międzynarodowymi standardami, rząd, Ministerstwa, Bank Centralny i inne instytucje wprowadziły regularną i przejrzystą publikację informacji statystycznych i analitycznych na temat wskaźników makroekonomicznych rozwoju gospodarki, przebiegu wykonania budżetu Państwa, danych dotyczących obrotu pieniężnego i rezerwy państwowej złota i waluty.
Tworząc najkorzystniejsze warunki dla podmiotów gospodarczych, poprawiając środowisko biznesowe i rozwijając małe firmy i prywatną przedsiębiorczość, wzięto pod uwagę znaną zasadę:”Jeśli ludzie są bogaci, państwo będzie bogate i silne”. Przy tym:
1.Zniesiono nieplanowaną kontrolę podmiotów gospodarczych i stosowanie kary za prowadzenie działalności prywatnej.
2.Poprawiono wykaz usług publicznych i zasady rejestracji podmiotów gospodarczych, skrócono ich liczbę i czas potrzebny na rejestrację.
3.Działalność Izby Przemysłowo-Handlowej została całkowicie zreformowana, a za Prezydenta Republiki Uzbekistanu ustanowiono stanowisko pełnomocnika do ochrony praw i interesów prawnych przedsiębiorców (rzecznika biznesu), ponadto utworzono Państwowy Fundusz Wsparcia i Rozwoju Przedsiębiorczości.
4.Dokładnie zbadano podejście banków komercyjnych do współpracy z biznesem i mieszkańcami mahali (dzielnicy), w szczególności z młodzieżą zainteresowaną działalnością biznesową.
Reformy te są pozytywnie oceniane i uznawane przez wiodące instytucje finansowe, takie jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Bank Światowy i Azjatycki Bank Rozwoju.
Reformy gospodarcze, zmniejszenie udziału państwa w gospodarce oraz zwiększenie roli i znaczenia sektora prywatnego.
W ścisłej współpracy ze sprywatyzowanymi przedsiębiorstwami poprzez zwiększenie efektywności ich działalności zmieniono metody zarządzania mieniem publicznym, w wyniku czego osiągnięto następujące pozytywne rezultaty:
1.Państwo wprowadziło nową praktykę prywatyzacji wspierania bezczynnych firm poprzez opracowywanie projektów inwestycyjnych mających na celu przywrócenie ich działalności.
Przedsiębiorcy mieli możliwość tworzenia nowych zakładów produkcyjnych w oparciu o już istniejące, ale nie działające lub nie w pełni wykorzystujące swój potencjał. To z kolei pozwoliło na rozwój wysokodochodowych inwestycji i stworzenie tysięcy nowych miejsc pracy. To właśnie w celu wsparcia finansowego powyższych projektów utworzono specjalny Fundusz Wsparcia sprywatyzowanych przedsiębiorstw, który otworzył odpowiednie linie kredytowe.
2.W znaczący sposób rozszerzono praktykę przekazywania podmiotom gospodarczym własności państwowej o wartości “zerowej” wraz z akceptacją zobowiązań inwestycyjnych i tworzeniem nowych miejsc pracy. W 2020 r. przedsiębiorcy przekazali ponad 800 obiektów o “zerowej” wartości pod warunkiem przyciągnięcia inwestycji, co pozwoliło stworzyć tysiące nowych miejsc pracy.
3.Na nieczynnych, pustych i nieefektywnie wykorzystywanych dużych obiektach i gruntach utworzono ponad 50 nowych małych obszarów przemysłowych, w sumie ich łączna liczba wzrosła do ponad 100. Realizowane są w nich projekty inwestycyjne mające na celu organizację produkcji pożądanych na rynku produktów przemysłowych. Zmiany społeczno-gospodarcze nie ominęły regionów. Jednocześnie priorytetem jest tworzenie nowych miejsc pracy i godnych warunków dla ludzi.
Reformy bankowe jako podstawa przemian gospodarczych w Uzbekistanie
W ciągu ostatnich 30 lat niezależnego rozwoju Uzbekistanu system bankowy kraju konsekwentnie rozwijał się wraz z reformami gospodarczymi i trendami. W rezultacie zapewniono przejście z systemu mono do zupełnie nowego, zgodnego z wymogami gospodarki rynkowej, dwupoziomowego systemu bankowego.
Dodatkowo wzmacniane są środki regulacji i nadzoru bankowego. W związku z planowanym na lata 2016-2021 przejściem na standardy przewidziane w umowie z Bazylei III, realizowane są surowsze warunki w zakresie ładu korporacyjnego.
Państwo zapewnia pełną gwarancję wkładów pieniężnych ludności do banków komercyjnych. Aby zapewnić gwarancje wypłaty odszkodowań za depozyty ludności w bankach, zgodnie z Ustawą Republiki Uzbekistanu “o gwarancjach ochrony depozytów ludności w bankach”, działa Fundusz Gwarancyjny depozytów ludności w bankach.
Ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju małych firm i prywatnej przedsiębiorczości, instytucje finansowe kraju przywiązują szczególną wagę do wspierania sektora niepaństwowego.
Utworzono szereg korzyści i preferencji w ramach uproszczenia wymagań dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej. W szczególności dla przedstawicieli tej sfery znacznie uprościł się system preferencyjnych kredytów pod hasłem: “banki partnerskie i solidne wsparcie przedsiębiorców”.
Świadectwem sukcesów Uzbekistanu w liberalizacji i reformowaniu systemu bankowego są oceny międzynarodowych agencji ratingowych Moody ‘s, Standard & Poor’ s i Fitch. W ciągu ostatnich 5 lat działalność struktur finansowych w kraju oceniana jest pozytywnie. Banki komercyjne aktywnie pracują nad przyciągnięciem zagranicznych linii kredytowych, zasobów walutowych i ich ukierunkowanym wykorzystaniem, co jest częścią nowej polityki regulacji walutowych i przejścia na swobodną wymianę.
Oczekuje się zwiększenia liberalizacji polityki walutowej, mającej na celu rozwój krajowego rynku walutowego i poprawę jego efektywności, a także poprawę warunków dla działalności zagranicznej przedsiębiorstw.
Stabilność finansowa i niezawodność banków krajowych przyczyniły się do rozwoju wzajemnie korzystnej współpracy z wieloma zagranicznymi organizacjami finansowymi. W szczególności, dziś banki Uzbekistanu prowadzą linie kredytowe z ponad 40 wiodących banków na całym świecie.
Prezydent Uzbekistanu Shawkat Mirzijojew zatwierdził szereg decyzji dotyczących radykalnej poprawy administracji podatkowej, poprawy poboru podatków i innych zobowiązań płatniczych.
Przede wszystkim zmiany dotyczą poprawy systemu organizacyjnego organów podatkowych. W strukturze Izby Obrachunkowej utworzono specjalną agencję kontroli wpływów do budżetu państwa, która zajmuje się analizą danych w zakresie gromadzenia informacji na temat zobowiązań podatkowych i celnych według regionu oraz identyfikacją czynników przyczynowych wpływających na obniżenie opłat w aspekcie terytorialnym i branżowym.
Reforma sektora bankowego ma na celu zwiększenie udziału banków zagranicznych. Zwiększy to konkurencję i zwiększy możliwości kredytowe.
Jednym z wyzwań dla sektora bankowego nowego formatu jest przygotowanie się do funkcjonowania w nowych warunkach, do reagowania na współczesne zagrożenia, w tym finansowe, ponieważ głównym zagrożeniem dla systemu bankowego kraju jest brak doświadczenia i kontaktu z ryzykiem, które miały kraje bardziej rozwinięte gospodarczo.
Na przykład duże banki Uzbekistanu polegały głównie na państwie, co uniemożliwiło im poszukiwanie alternatywnych źródeł pozyskiwania kapitału, w tym poprzez emisję instrumentów finansowych.
Rząd zastąpił praktykę finansowania przez państwo subsydiowaniem stawek bankowych i przyciąganiem do kraju jak największej liczby zagranicznych banków. Zwiększyło to konkurencję i zwiększyło możliwości kredytowe.
Opr.Andrzej Kazimierski